از روزی که پسرک بدنیا آمد منتظر سال ۹۸ بودم. بهاری که پسرک ۶ ساله می‌شد و تابستانی که من ۳۴ ساله می‌شدم و پاییزی که او به مدرسه می‌رفت. شروع مدرسه قطعا دوران نویی بود. گذشته از شیرخوارگی و نوپایی و کودکی و پیش دبستانی و قدم بزرگی به سوی دنیای بزرگ و احتمالا استقلال بیشتر.

همه نکته در همین استقلال نهفته است. استقلال آن‌ها به معنای آزادی عمل من بود. هرچند که به قول معروف دردسرها بزرگتر می‌شوند اما واقع امر این است که مادرها و پدرها کمتر فقط مشغول بچه‌ها خواهند بود.

روزی برایم داشتن یک پسر ۶ ساله و یک دختر ۴ ساله آرزویی دور بود. روزی که دخترک بدنیا آمده بود. یک پسر دو ساله و یک ماهه و یک نوزاد همراه من بودند. همیشه چسبیده به من و همیشه در کنار من و تک تک لحظه‌های من. چشم باز می‌کردم پسرک را می‌دیدم و وقتی غلت می‌زدم دخترک را در آغوشم می‌یافتم. راه که می‌رفتم اسباب‌بازی‌ها در پایم فرو می‌رفت و غذا که می‌خوردم به دستشویی احضار می‌شدم. همه لحظه‌هایم پر بود از بچه‌داری.

اما حالا آن لحظه‌های دور در شرف تحویل است. فروردین که دامن جمع کند تولد پسرک است. دخترک پیش از تابستان ۴ ساله می‌شود. حالا می‌توانیم دست در دست هم راه برویم. پا به پای هم رکاب بزنیم. چشم در چشم هم شعر بخوانیم. رخ به رخ یکدیگر بنشینیم و صبحانه بخوریم. آری بهار ۹۸ است و فصل تازه‌ای در حال شروع است. فصل ناب کودکی 🙂

انتخاب مدرسه چنان انرژی‌ای از من برد که هنوز هم یاداوری‌اش برایم خستگی‌آور است. الان به هیچ وجه قصد ندارم درباره ملاک‌هایم برای انتخاب مدرسه بنویسم. در واقع ملاک خاصی وجود نداشت. هیچ وقت فرصت نشد کتاب‌های ایلیچ را بخوانم. اما ایده مدرسه‌زدایی از بیرون بسیار جذاب می‌آید و این همه مدت با آن پیشینه فکری من برای لزوم بازگشت به دنیای پیش از مدرنیته این ایده در ذهنم دائم تاب می‌خورد. یک خیز برداشتیم که به صورت مجازی به این دنیا برویم. همین در جهان امروزین ما می‌خواستیم به یک روستا برویم برای زندگی. اما واقعا سخت بود. همان قصه همیشگی عشقی که آسان می‌نماید اول ولی مشکل‌ها مجال آسان‌نمایی را از او باز‌می‌ستانند.

نخواهیم از صحبت اصلی دور شویم. صحبت اصلی هم  قرار بود ملاک‌های انتخاب مدرسه نباشد. صد البته که شما باور نکنید نویسنده این سطور ملاکی برای انتخاب مدرسه نداشته است. اما باور بکنید که اینقدر شجاعت داشت که اگر سیستم آموزش مملکتش اینقدر فشل نبود مشکلات عدم تطابق ساعت مدرسه با ساعت کاری یک مادر شاغل را می‌پذیرفت و نور چشمش را به مدرسه دولتی سر کوچه می‌فرستاد و بسیار هم خرسند بود که لازم نیست سالی «خداتومن» در حلقوم بخش خصوصی دولتی بریزد و توقع اصلاح نظام آموزشی را از سر خود بیرون کند.

اگر فرصتی پیش بیاید حتما حتما در مورد مدرسه بیشتر می‌نویسم. اما چیزی که برای من دراین مدت مسلم شد افزایش حجم فشارهای روحی‌ام بود. ما نمی‌دانستیم چه کاری درست است و شک و تردید از یک سو و بالارفتن عدم قطعیت محیط در موارد دیگر مانند درآمد و محل سکونت از طرف دیگر باعث شده بود من کاملا احساساتی که تا پیش از آن فقط از آنها تصور خامی داشتم را به عین درک کنم. شاید هم این قضیه از مستلزمات بچه‌داری و داشتن خانواده و مسئولیت باشد. اما تا پیش از این برای من این قدر استرس آور نبود.

به هر حال ما یک تصمیمی گرفتیم. تصمیمی که تحت تأثیر آن خیلی چیزها در زندگی مان تغییر خواهد کرد. همه این تغییرات را پذیرفتیم. باید منتظر بمانیم و ببینیم نتایج این تصمیم‌گیری چه خواهد بود.

۹۷ شروع شده. یک سال جدید. بچه‌ها بزرگتر می‌شوند. اما هنوز تا بزرگ شدن فاصله زیادی دارند. این یکی از مهم‌ترین درس‌هایی هست که در طی این ۵ سال یاد گرفتم. فهمیدم که رشد کودک خیلی خیلی طولانی‌تر از آن چیزی هست که فکر می‌کردم. ما آدم‌ها یکی از طولانی‌ترین دوران‌های بارداری در میان حیوانات را داریم. اما قطعا در مورد رشد هیچ حیوانی دیرتر از انسان به بلوغ نمی‌رسد.

قبل از اینکه بچه‌ها بیایند، فکر می‌کردم دوسالگی سن مقدسی است. سن مستقل شدن، سن جدا شدن از مادر و اجتماعی شدن. فکر می‌کردم سختی اصلی در دو سال اول است که کودک از نظر جسمی و کلامی ناتوان است. اما حالا می‌فهمم که هر جنبه رشد در مسیرش آرام آرام به سمت جلو حرکت میکند و سرعت پیش‌روی در این مسیر بسیار کندتر از آن چیزی هست که فکر می‌کنیم.

آن موقع که بچه ها کوچک بودند، لحظه شماری می‌کردم برای دیدن پنج سالگی. موقعی که از خیلی لحاظ‌ها کودک رشدش کامل شده است. اما الان می‌دانم که بسیاری از جنبه‌های رشد عاطفی حالت برگشتی دارند و بر اثر تقویت‌کننده‌های محیطی یا فشارها ممکن است تقویت یا تضعیف شوند. یک روز احساس می‌کنم که بهترین بچه‌های دنیا را دارم و روز دیگر فکر می‌کنم از این بدتر نمی‌شد بچه تربیت کرد.

حالا که سعی کرده‌ام نگاهم را تعدیل کنم، منتظر مراحل بعدی رشد نباشم و بپذیرم تا روزی که بچه‌ها یاد بگیرند دستشویی‌شان را سروقت بروند و موقع وارد شدن به خانه لباسشان را پشت در آویزان کنند یا در یک جمع به دیگران سلام کنند، روزهای متمادی باقی مانده است، احساس بهتری دارم. گرچه امید دلپذیر است اما پذیرش شرایط به معنای جلوگیری از شکست‌های پی‌درپی است و تعدیل توقع به مدیریت بهتر شرایط بسیار بیشتر می‌تواند کمک کند.

صدالبته که بالاخره بچه‌ها رشد می‌کنند. هرچند آهسته اما پیوسته رشد می‌کنند و این گونه بود که ما عید خیلی شادتری را پشت سر گذاشتیم. مسافرت دسته جمعی داشتیم و در کل توانستیم اوقات خوشی را در کنار هم داشته باشیم.

پسرک به نسبت پارسال تغییر محسوس در رفتارش داشت. هرچند هنوز از غریبه‌ها فراری است اما با آشنایان نسبتا نزدیک می‌تواند رابطه برقرار کند. حسادتش خیلی کمتر شده و به نظر می‌رسد که می‌تواند احساسش را در بیشتر مواقع کنترل کند. سعی می‌کند رضایت ما را جلب کند و در مواقعی که اذیتی دارد خودش هم تلاش می‌کند که آن را جبران کند. هرچند هنوز تکانه‌های ناگهانی احساسی می‌تواند یک نصفه روز را خراب کند، اما تعداد این اتفاقات خیلی خیلی کمتر شده است.

دخترک اجتماعی ما، همچنان اجتماعی است. اما بشدت قلدری می‌کند و اگر کسی با او مخالفت کند،‌ اگر کتک نخورد شانس آورده. به مدد تجربه بچه اول، تقریبا هیچ تنشی با دخترک نداریم و به قلدری‌هایش اعتنا نمی‌کنیم. دخترک از هر موقعیتی برای یادآوری اینکه «بزرگ شده» استفاده می‌کند. استقلال و توانایی‌اش در انجام خیلی از کارهایش ستودنی است. خیلی بهتر حرف می‌زند. از عبارات و کلمات پیچیده‌تر استفاده می‌کند. هنوز «ر» را تلفظ نمی‌کند و تا حدی جویده حرف می‌زند. سعی می‌کنیم سایه منطق و استدلال قوی پسرک را از مکالماتمان پاک کنیم و با دخترک بیشتر حرف بزنیم و او را به چالش بکشیم.

پ.ن: خودم هم احساس می‌کنم خشکتر از این نمی‌شد نوشت. اما نمی‌دونم چرا نمی‌تونستم بنویسم. نشد روون بنویسم. اما بهتر از هیچیه. امیدوارم بعد این بیشتر بنویسم.

شاید عنوان مناسبی برای یک پست در یک وبلاگ کودکانه نباشد. اما بالاخره مرگ هم قسمتی از زندگی است. قسمتی که هر کودکی بالاخره با آن آشنا می‌شود.

پسرک بزرگ می‌شود. قدم به قدم به دنیای بزرگترها نزدیک‌تر می‌شود. روز به روز بیشتر شبیه ما می‌شود. گرچه هنوز کودک است اما شخصیتش هر روز بیشتر شکل می‌گیرد. من در او می‌نگرم. او را که می‌بینم جایی حوالی کودکی‌ام برایم زنده می‌شود. اولین تصویر از کودکی‌ام دویدن است. دویدن و دویدن. آزادی. اما شاید اولین تصویر کودکی پسرک این نباشد. و بلند بلند شعر خواندن‌هایم. چیزی که پسرک از آن فراری است بخصوص در میان جمع. هر چه باشد ما دو کودک بودیم و هستیم و قطعا تفاوت داریم. اما چیزی که برایم آشناست میل زیاد به خواندن و شنیدن، گفتن و شنیده شدن است. و فرار از نقاشی. تلاشم برای تصویر کردن کودکی پدر قطعا زیاد موفق نیست. اما فکر می‌کنم به همه ناشناخته‌هایی برای من که در وجود او هست. میراث از پدر و پدران و مادرانش. میراث از پدران و مادرانم که در من نیست و در پسرک هست. آن چیزهایی که در ما هست و در او نیست. یک فضای نامتناهی از آنها که الان نیستند اما در وجود پسرک متبلور شدند. یک مسیر ناآشنا که پیش روی ماست برای شکل دادن و شکل پذیرفتن.
همه اینها زمانی به ذهنم رسید که داشتم مطلبی درباره تشخیص شیوه یادگیری در کودکان می‌خواندم. تقریبا برایم واضح بود که پسرک یک یادگیرنده شنیداری است.
از بازی‌های مورد علاقه‌اش که خیال بازی است با موضوعات مختلف. از اینکه از دوران نوپایی بشدت به کتاب خواندن علاقه داشت و هنوز هم علاقه دارد. از اینکه با دقت کامل کارتون می‌بیند و تقریبا تمام دیالوگ‌ها را از بر است. از تفاوت فاحشی که احساس می‌کنم با خواهر کوچکترش دارد و حتی با دیگر بچه‌های فامیل در فعالیت‌هایی مثل کتاب خواندن و کارتون دیدن. فکر می‌کنم شناخت این مسئله به والدین کمک می‌کند بهتر بتوانند برای گذران وقت با فرزندشان برنامه بریزند. هم اینکه بدانند فعالیت مورد علاقه فرزندشان چیست؟ هم نقاط ضعف را با آگاهی پر کنند و هم اینکه برای یادگیری مؤثر از چه روشی استفاده کنند.

برای مایی که بیشتر در محیط‌های علمی رشد کردیم پذیرش حرف‌های به ظاهر غیرعلمی بزرگترها خیلی راحت نیست. و برای ما که به اندکی اختیار در زندگی اعتقاد داریم پذیرش جبر آسان نیست.

به نظرم یکی از زیبایی‌های مادر یا پدر شدن تحولات اعتقادی است که در نتیجه مشاهده رشد بچه‌ها در والدین ایجاد می‌شود.

اعتقاد به شخصیت. شخصیتی که از ویژگی‌های مادرزادی کودک سرچشمه می‌گیرد. نمی‌دانم نام علمی آن چیست. من اسمش رو می‌گذارم شخصیت. حتی تا زمانی که بچه دوم نداشتم پذیرش شخصیت برایم سخت بود. حالا دخترک من بیست ماهه است و من تفاوت‌ها را احساس می‌کنم. گاه به عقب برمی گردم و سال دوم زندگی پسر را از نظر می گذرانم و با دختر مقایسه می‌کنم.

نخستین تفاوت فاحش را در یکی از کتاب‌های اما دیدم. اما یا ‌emma عنوان یک مجموعه ۴ جلدی است که برای نوپاها تالیف شده است. کتاب در کل بسیار دوست داشتنی است و به نظر من (با تجربه دو کودک) برای خواندن در بازه ۱۸ ماهگی تا ۲۴ ماهگی عالی است. این ۴ جلد شامل اما گریه می‌کند، اما می‌خندد، اما غذا می‌خورد و یک روز با اما می‌باشد. پسرک خواندن «اما گریه می‌کند» را رد می‌کرد. همیشه و همیشه سه کتاب دیگر را پیشنهاد می‌کرد و از خواندن یک جلد دیگر فرار می‌کرد. من هم اصرار نمی‌کردم. اما همان چندباری که برایش خواندم حس کردم اضطراب و ترس به سراغش آمده است. با اینکه کتاب نسبتا اصلا غمگین نبود. یکجا بستنی اما افتاده بود و اما گریه می‌کرد. یک جا پای گربه‌اش کمی زخم شده بود و ….

پسرک نه فقط درباره این کتاب، بلکه درباره همه کتاب‌ها و فیلم‌ها و قصه‌هایی که ردپایی از ترس یا اضطراب یا غم داشت مقاومت می‌کرد. خوب یادم هست حوالی تولد ماهور برایش یک فیلم از حیوانات می‌گذاشتم. یک فیلم از سری فیلم‌های بی‌بی انیشتن که برای سنش مناسب بود. یکجایی از فیلم حرکت نسبتا آهسته دویدن زرافه‌ای را نمایش می‌دهد. پسرک هر بار که این صحنه را دید از من پرسید مامان این زرافه چرا تنهاست و هنوز هم پسرک ما از تنهایی بشدت می‌ترسد.

وقتی پسرک را دعوا می‌کنم احساس می‌کنم همه دنیا سرش خراب شده است. گریه می‌کند از ته دل. برای سپری کردن چند دقیقه در اتاق خانه را روی سرش می‌گذارد و کلا نمی‌توان خیلی راحت بهش چیزی گفت.

ولی حالا ما دختری داریم که اگریک موقعی مثلا بخواهیم دعوایش کنیم که به چاقو دست نزن زل زل به ما نگاه می‌کند و گاهی می‌خندد و عین خیالش هم نیست. دختری که بین ۴ جلد کتاب‌های اما، « اما گریه می‌کند» را انتخاب می‌کند و با دقت نگاهش می‌کند. پای پیشی را که اوخ شده می‌بوسد و برایش آروزی سلامتی می‌کند و از کنار قضیه رد می‌شود.

من در این جا یاد حرف‌هایی می‌افتم که درباره گذران وقت مادر با کودک می‌گویند. اینکه وقت بگذرانید تا کودکتان آرامش بیابد و احساس امنیت کند. به وقت های بسیاری که با پسرک گذراندم و همین طور وقت‌های کمی که با دخترم گذراندم و نتیجه‌ای که در حال مشاهده آن هستم و نظریه‌ای که برایم در حال اثبات است، به همه این‌ها فکر می‌کنم.

۱. پسرک تازگی ها به دنبال کشف زمان است. دائما از ساعت می پرسد و “کی” را به سر هر چیزی می چسباند.

چند وقت پیش:

-مامان الان صبحه؟

-بله پسرم صبحه.

-مامان ساعت چنده؟

– ساعت الان ۸:۳۰ ئه.

-نه مامان الان باید ساعت یک باشه. آخه اول روزه.

خب خدایی اش من که متقاعد شدم. نمی دونم اون کسی که وسط شب رو گرفته ساعت ۱ چی فکر پیش خودش.

۲. چند وقت پیش خواستم یک مقدار پسرم رو از توهم در بیارم و با دنیای واقعی بیشتر آشنایش کنم. این بود که در یک حرکت ناجوانمردانه بهش گفتم که دایناسورها وجود ندارند و مدتهاست که از بین رفتند.

-من: فرهاد جونم دایناسورها دیگه نیستن. از بین رفتن.

-فرهاد (بهت زده): مامان من خیلی ناراحتم که دایناسورها نیستن. داره گریه‌ام می‌گیره.

البته اگه می‌دونست یه تعدادی‌شون چقدر وحشی بودند قطعا گریه‌اش نمی‌گرفت. ولی من واقعا ناراحت شدم از این جفایی که در حق بچه‌ام کردم. دو سه روز پیش می‌گه مامان پانداها چی؟ پانداها هم از بین رفتن؟ (البته باعث خیر شد و با جای جدیدی به نام چین آشنا شد.)

باز چند روز پیش می گفت مامان دعا کن که دایناسورها برگردن. ولی فقط اونایی شون که علف می‌خورن نه اونایی که گوشت می‌خورن.

گفتم؛ شاید یه تخمی از یه دایناسور یه جایی باشه که از توی تخمش یه جوجه دایناسور بیاد بیرون و دوباره دایناسورها برگردن پیش ما.

پسرک مهربان یه دفعه به ذهنش چیزی رسید و گفت خب مامان اون جوجه دایناسور که مامان نداره. خیلی ناراحت می‌شه که مامانش مرده و نیست.

من که مات حواس جمعش و البته عاطفه اش بودم گفتم عزیزم ما از اون مراقبت می‌کنیم تا بزرگ بشه و خودش بعدا مامان یه دایناسور دیگه می‌شه. متقاعد شد و دیگه حرفی نزد.

۳. یه کتاب دعا داره که از هادی براش به ارث رسیده. به نظرم نقطه خوبی برای آشنایی بچه ها با مفاهیم ماورایی هست. تا پیش از این ما تقریبا هیچ صبحتی باهاش درباره این چیزا نکرده بودیم. امیدوارم یه موقعی فرصت شه و در این باره بیشتر بنویسم. اما این کتاب هم بدون برنامه ریزی قبلی به کتاب های ما اضافه شد. کتاب مجموعه چند تا شعر هست از زبون بچه ها که دعا می کنند. دعاهای جورواجور و تا حدی بچگانه. از اون موقع پسرک کم و بیش با مفهوم دعا آشنا شد. همین طور با مفهوم خدا. البته تا الان چیزی در این مورد نپرسیده و باید بگم من هم شخصا هیچ آمادگی‌ای برای پاسخ دادن به پرسش‌هاش ندارم. اوائل دعا و خدا رو قاطی می‌کرد و گاهی می‌گفت مامان خدا کن (دعا کن) فلان اتفاق بیفته. البته فکر کنم با اصطلاح خدا کنه قاطی می‌کرد. اما الان تقریبا این‌ها رو درست به کار می‌بره. چند روز پیش که یک لیوان نزدیک بود از روی میز بیفته، نیفتاد. پسرک گفت:‌«مامان خدا کرد و لیوان نیفتاد» (در مقابل عبارت خدای نکرده فلان اتفاق نیفته)

۴. بشدت منتظره که بهار بشه و هوا خوب بشه و بتونه دوباره بره مهد کودک.

۵. کلاس موسیقی می‌ره و حسابی باهاش ارتباط برقرار کرده. اوائل شک داشتم که آیا زوده یا نه و آیا ارتباط برقرار خواهد کرد؟ اما بعد از سه چهار جلسه ارتباط برقرار کرد. بگذریم که پیش از اون هم دائم روی میز و صندلی و همه چی سعی می‌کرد ضرب بگیرد و تمبک بنوازد اما حالا اعتماد بنفس پیدا کرده و با اینکه محتوای کلاس موسیقی هیچ ربطی به این آلات موسیقی ندارد اما دائما در حال نواختن است و احساس می‌کند کاملا هم بلد هست. کلاس‌ها ترکیبی از بازی و موسیقی هستند و به نظر می‌رسد فشار خاصی ندارند و پسرک خوشحال است. فعلا فقط کمی ریتم و رنگ‌های ارف را یاد گرفته. در کنار بازی‌های حرکتی که ریتمیک انجام می‌شود.

۶. نقاشی‌اش ناگهان منفجر شد. پس از مدتی که با ماژیک و خودکار کار کرد علاقه اش به نقاشی فوران کرد و از آن پس با همه چیز نقاشی می‌کند. خودش می‌داند که با مداد شمعی راحتتر می‌تواند رنگ آمیزی کند. همچنان ماژیک را می‌پرستد و دلش می‌خواهد به عنوان جایزه یک بسته ماژیک دریافت کند. هنوز آدمک‌هایش تعداد زیادی انگشت دارند. در کنار کشیدن آدم به رسم حیوانات هم علاقه زیادی دارد. حلزون که تخصصی‌ترین نقاشی‌اش هست. فیل و قورباغه هم گاهگای می‌کشد.

۷. تلاش پسرک برای صحبت کردن به زبان معیار ستودنی است. چندماهی هست که تلاش می‌کنیم کتاب را مطابق متن بخوانیم. شاید این پست را به یاد داشته باشید. ما در جریان کتاب خواندن هیچ تعهدی به متن اصلی نداشتیم. اما حالا با رشد زبانی پسرک معیارها متفاوت شده و با بلندخوانی و معیارخوانی سعی می‌کنیم او را بیشتر با زبان معیار فارسی آشنا کنیم. حالا این وسط پسرک زبان معیار و محاوره را ترکیب می‌کند و ترکیبات جالبی می‌سازد. جالب‌ترینشان عبارت «باشود» است. معادل معیار «باشه». پسرک گمان کرده که «شه» در «باشه» همان «شد» است.

۸. هنوز از تنهایی ‌می‌ترسد. البته که همه بچه‌ها از تنهایی می‌ترسند. اما ترس پسرک خیلی تو ذوق می زند. مواقعی که تنبیه می‌شود و باید به اتاقش برود حاضر نیست تنها باشد. گاهی که در حال تماشای کارتون هست دائما از من می‌پرسد چرا فلانی تنهاست. همین چند روز پیش که در یک رستوران بودیم و تی وی در حال پخش یک مستند از ماهی‌ها بود با اشاره به یک ماهی که به تنهایی در حال شنا بود از من پرسید که چرا تنهاست. با اینکه هیچ وقت و هیچ وقت برای چند لحظه هم تنها نبوده. نمی‌دانم چقدرش حاصل محیط واقعی است و چقدرش حاصل دنیای خیال!

خیلی ها از من می پرسند آیا دو بچه داشتن خوب است؟ آیا از اینکه دو بچه داری راضی هستی؟ در سطحی تخصصی تر از فاصله سنی دو بچه می‌پرسند؛ آیا همین فاصله سنی را برای بقیه توصیه می‌کنی؟
واقعا سوال سختی است. چون تحت شرایط زندگی پاسخ بسیار متغیر است و نمی‌توان برای همه یک نسخه پیچید. در علوم روانشناختی هنوز هم تک فرزندی مسئله بغرنجی محسوب می‌شود. اگرچه مشکلات زیادی برای آن برمی‌شمارند اما به نظر من به این معنا نیست که تک فرزندی برای همه بد باشد. عوامل زیادی مانند وضعیت مالی خانواده، کار پدر، کار مادر و خانواده بزرگتر (پدربزرگ و مادربزرگ و خاله و عمه و عمو دایی) تعیین کننده پاسخ هستند. تازه این در حالتی است که خصوصیات شخصی پدر و مادر را فاکتور بگیریم. چون در آن حالت واقعا با دنیای یکتایی روبرو هستیم که با استناد به موارد مشابه قابل حکم دادن نیست.
من در این پست نمی‌خواهم وارد مورد خودم شوم. اما یک تجربه از وضعیت بچه داری خودم بدست آوردم که فکر می‌کنم قابلیت انتشار و اشتراک دارد.
خانواده گسترده در مقابل خانواده هسته‌ای
خانواده گسترده و خانواده هسته‌ای طبق علوم جامعه‌شناسی و روانشناسی تعریف خاص خودش را دارد. اما تقریبا از خود واژه معنای آن پیداست. خانواده هسته‌ای متشکل از مادر و پدر و فرزندان است. این خانواده خودکفاست. یعنی برای معیشت و مدیریت خانه به جز اعضای خود به کس یا کسانی متکی نیست.
در مقابل خانواده گسترده قرار دارد. خانواده گسترده شامل مادربزرگ و پدربزرگ و گاهی دیگران مثلا همسایه‌های قابل اعتماد هست.
سرتان را درد نیاورم. کل حرفم این است که اگر خانواده شما هسته‌ای است به نظر من به فاصله سنی کم بین بچه‌ها و حتی تعداد زیاد بچه‌ها فکر نکنید. اما اگر سبک زندگی‌تان و نه الزاما الگوی خانواده‌تان گسترده است احتمالا می‌توانید بچه‌هایی با فاصله کم یا تعداد بچه زیاد داشته باشید.
البته در حالت هسته‌ای هم می‌توانید بچه زیاد یا با فاصله کم داشته باشید. اما “له” خواهید شد.
در زندگی مادرانه لحظاتی پیش خواهد آمد که حتی لنگ یک دقیقه وقت باز هستید که به دستشویی بروید. پنج دقیقه که یک چرت کوتاه بزنید. فرصتی برای رفتن به آرایشگاه و لختی برای تفکر و آرامش و مراقبه.
در زندگی شهری امروزی مادرها برای تربیت فرزندان مستقل و سالم بسیار تحت فشارند. چون همه کارهای کودک را باید خود انجام دهند. مقایسه کنید با فشارهای نبوده روی مادران نسل های قبل. فشاری اجتماعی که از شما انتظار می رود همیشه با فرزند خود مطابق با بروز ترین نظریه های روانشناسی روز رفتار کنید. منظورم این است که به صورت میانگین فشار روانی روی والدین نسبت به نسل های قبل والدین بیشتر شده است چه رسد به اینکه باید با آن بچه در فضایی کم، خارج از طبیعت و بدون کمک مادربزرگ ها و همسایه ها و همسالان سروکله بزنید.
وقتی کودک دوم شما بدنیا می آید زمان‌های زیادی پیش می آید که برای رسیدگی به او لازم است کودک اول را از سر خود باز کنید. چقدر این صحنه برای من آشنا است. در حالی که دخترم را می خواباندم داشتم برای پسرم قصه می گفتم. و چون در حال حرف زدن بودم دخترم نمی خوابید. یا حتی معکوس این. وقتی برای شستن پسرم وارد دستشویی می شدم فریادها و گریه های دخترم به هوا می رفت.
خوب به یاد دارم که پنج شنبه روزی باید دخترک را به دکتر می بردم و دست تنها بودم. یعنی جایی نبود که پسرک را آنجا بگذارم یا آنقدر خانه آن فامیل دور بود که نمی ارزید مسیرم را کج کنم. در کل مدتی که در مطب پزشک بودم هم باید به صحبت‌های پزشک گوش می‌دادم هم جواب سوالات پسرم را می‌دادم و باید سعی می‌کردم نسخه پزشک را دقیق به خاطر بسپارم یا شرح حالی که ارائه می‌کنم تا حد امکان گویای شرایط دخترک باشد. در راه برگشت دو بچه را در صندلی بسته بودم. در زمانی که اصلا انتظار نمی رفت ترافیک باشد در دام ترافیک افتادم. بچه ها کلافه بودند. پسرک سه ساله و دخترک یازده ماهه شروع به گریه کردند. من سرم را برگرداندم عقب که کمی دلداری شان بدهم. در حد چند ثانیه و ناگهان با اتومبیل جلویی (فاصله ترافیکی) برخورد کردم. برخورد بدی نبود. اما راننده پیاده شد و بد و بیراه بارم کرده بود. حتی نگاهی به ردیف عقب ماشین نینداخت و من هم لال شده بودم. از شدت خستگی ناشی از بغل کردن و کشیدن دو بچه به دکتر و درماندگی گریه شان خودم هم گریه ام گرفته بود. به خانه که رسیدم دو بچه کوچک خوابشان برده بود و من در حال محاسبه بودم که کدامیک را اول بغل کنم و ببرم بالا. 😀
موقعیت هایی شبیه این زیاد است. و لزوم داشتن یک آشنا، یک فرد دلسوز همیشه احساس می شود. وارد مبحث کار مادر و پیچیدگی‌های دو کودک فعلا نمی‌شوم.
مخلص کلام اینکه در تقابل با زندگی نوین شهری، بچه داری هنوز نیازمند الگوهای طبیعی زندگی اجتماعی انسان است.

ماهور تو بزرگ شدی. آنقدر که از حساب من خارج شده که چه کلماتی می گویی و چه کارهایی می کنی و چه چیزهایی را می فهمی. حالا می‌گویی انا (انار) چی (شیر) آب، بابا، مما (مامان)، میا (گربه) دب دب (به همه چیزهای ترش مثل لیمو) خخخخ (خواب) هبی (هویج) د (دست) د (در) با (باز) با (بالا) با (پا) با (جوراب) اف (کفش) هممم (غذا) دشی (دستشویی) هبا یا چیزی شبیه این (فرهاد) عییی (علی) هیی (هادی) هدا یا hada (هدی) نما (نماز) نایی (نازی)
صدای چند حیوان را خیلی راحت می‌گویی
بع بع، جی (جیک)، ممم (ما) میا (میو میو) قوقو (قوقولی) هاپ
اعضای بدن که می‌توانی به راحتی پیدا کنی
گوش، دست، پا، چشم، بینی، دهان، دندان، مو، ناف، انگشت
به غیر از چشم این اعضا را روی بدن دیگران هم نشان می‌دهی. اما اگر بگوییم مثلا چشم بابا کو باز چشم خودت را نشان می‌دهی
از خواب که بیدار می‌شوی گریه نمی‌کنی. بازی قایم موشک را خیلی دوست داری. بازی با توپ را هم همین طور. این روزها دستت یک مداد هست و دائم در حال نقاشی کردن هستی. دوست داری با قیچی کار کنی اما هنوز نمی توانی آن را باز و بسته کنی. مثل فرهاد عاشق حیوانات هستی. در پارک سنگ بازی و خاک بازی را خیلی دوست داری. پله را هم همین طور (البته من هم پله را خیلی دوست دارم. معلومه نه :D)
در خانه الان ۶ جفت دمپایی داریم برای تو و داداشت. از بس که تو عشق پا کردن دمپایی و کفش هستی.
در کل دیدی که الان من به تو دارم یک دختر شاد و زبر و زرنگ است. روزهای پیش رو را این طور تصور می کنم و خوشحالم 🙂

I’ve been butting heads regularly with my son. I think we’re both just stubborn. Sometimes I have to take a step back and really decide whether something’s worth fighting over.
— Dina

حال و هوای این روزهای من

من حتی نمی توانم مشکلم را تعریف کنم. حدودش را مشخص کنم. چه رسد به اینکه بخواهم آن را حل کنم. با یک پدیده‌ای نظیر خودم مواجه هستم. کله شق و سمج. اگرچه در کل این ویژگی‌اش را دوست دارم. اینکه مثل نقل و نبات یک “ببخشید” نمی‌گوید. اینکه اگر بخواهد کاری انجام دهد و اگر من بخواهم آن کار را انجام ندهد، شاید دو ساعت یک لنگه پا هر دو بایستیم و هیچ کدام از ما از موضعش عقب ننشیند. حتی اگر عاشق صفتی به اسم کله شقی باشید، زمان‌هایی می‌رسد که ترجیح می‌دهید یک بچه رام و آرام داشته باشید. ترجیح می‌دهید کل روز بر سر اینکه لیوان روی میز باشد یا کابینت بحث نکنید. ترجیح می‌دهید در مورد اینکه کدام روی پتو را روی پسرتان بکشید وارد مجادله نشوید. چون به اندازه کافی سر لباس پوشیدن، حاضر شدن، دستشویی رفتن و خشن نبودن با او بجث می‌کنید. دیگر بس است.

چقدر دلم می‌خواست می‌توانستم یک فیلم بسازم از این روزهای خودم و پسرک. چقدر دلم می‌خواست درماندگی این روزهایم را به نحوی نشان دهم. برای همه مادرانی که شاید روزی روزگار من را تجربه کنند و تنها و درمانده در پی جواب باشند. اما حتی فرصت نمی‌کنم درباره‌اش بدقت بنویسم.